|
بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ
– „Йўқ! У зотнинг қўллари очиқдир“, [5:64]
وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ
– „Парвардигорингизнинг юзи - Ўзигина боқий-мангу қолур“. [55:27]
Баъзи оят Оллоҳнинг поклигини исботлаб келади:
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
– „Бирон нарса У зотга ўхшаш эмасдир“, [42:11]
مَا يَكُونُ مِنْ نَجْوَى ثَلاَثَةٍ إِلاَّ هُوَ رَابِعُهُمْ وَلاَ خَمْسَةٍ إِلاَّ هُوَ سَادِسُهُمْ وَلاَ أَدْنَى مِنْ ذَلِكَ وَلاَ أَكْثَرَ إِلاَّ هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا
– „Учкишининг ўзаро шивир-шивирлари бўлса, албатта У зот уларнинг тўртинчисидир, бешкишининг (ўзаро шивир-шивирлари бўлса), албатта У зот уларнинг олтинчисидир (ўзаро сирлашаётган кишилар) бундан оз бўладими, ё кўп бўладими, албатта У зотқаердабўлсалар ҳам уларбиланбиргадир“, [58:7]
وَتَعَالَى عَمَّا يَصِفُونَ
– „У зот булар сифатлаётган нарсалардан (шериклар ва болалардан) пок ва юксакдир“. [6:100]
Шунингдек, шу каби Қуръоннинг бир неча ўринларида оятлар келганки, уларнинг бир-бирига зид эканлиги кўринади. Қуръон бу оятларни муташобеҳ деб номлади.
Оллоҳ айтади:
مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ
– „У (Китобдан) шу Китобнинг асли моҳияти бўлган мухкам - аниқ-равшан оятлар ҳам ва бошқа (қиёмат, жаннат, дўзах ва ҳоказолар ҳақидаги) муташобеҳ - тушуниш қийин бўлган оятлар ҳам (ўрин олгандир)“. [3:7]
Бу оятлар тушган пайтда Расулуллоҳ с.а.в. уни одамларга етказдилар.
Мусулмонлар унга иймон келтириб, уни қалб тубларида ёдлаб олдилар. Лекин бу нарса уларда ҳеч қандай баҳс ва мунозара қўзғатмади. Бу оятларда мувофиқлаштиришга муҳтож бўлган зиддиятни кўрмадилар. Балки ҳар бир оятни сифатлаб ёки баён қилиб келган жиҳатда тушундилар. Улар ҳаммаси ўз воқеида ва уларнинг қалбида равон эди, улар унга иймон келтириб, тасдиқладилар, уни ижмолий (умумий) ҳолда тушуниб, шу тушунча билан кифояландилар. Унга воқенинг сифати ёки ҳақиқатнинг баёни деб эътибор қилдилар. Кўп ақлли кишилар бу муташобеҳ оятларнинг тафсилотига ва улар хусусида баҳсга киришмадилар. Бу нарса Исломнинг манфаатидан эмас, деб билдилар. Ҳар бир киши тушунган миқдордаги умумий маънони тушуниш уни тафсилотларига ва фуруот (бўлаклари)га киришишдан беҳожат қиларди. Мусулмонлар Қуръон манҳажини шундай тушуниб, унинг оятларини қабул қилдилар ва шу ҳолда Расулуллоҳ асрларида ва ундан кейинги биринчи аср ниҳоясигача давом этдилар.
31-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260